Украина Ұлттық қауіпсіздік және қорғаныс кеңесінің хатшысы Алексей Даниловтың Шығыс Еуропа бюросының есебіне берген сұхбаты.
- Украинада майданда 7 айдан астам уақыт салыстырмалы тұрақтылық байқалды. Мәселен, Ресей 6 ай бойы Бахмут қаласын ала алмай жүр, ал украин әскері қарсы шабуылда ұзақ үзіліс жасады. Мұны қалай түсіндіруге болады?
– Соғыс – қиын мәселе. Әскерилердің президенттен алған тапсырмалары өте қарапайым және түсінікті – біздің барлық аумақтарды, соның ішінде Қырымды да лаңкестік агрессорлардан азат ету туралы. Олар мұны халқымызбен бірге жасайды. Күту, шыдамдылық және жеңіс біздікі болады.
- Сіз жақында президентке қарсы шабуылдың үлкен жоспарын ұсыну туралы мәлімдеме жасадыңыз. Сіз бұл жоспардың мазмұнын серіктестеріңіз де білмейді дедіңіз. Жоспардың өзі немесе оның белгілі бір тұстары жүзеге асырылғаннан кейін серіктестер наразы болып қалуы және бұл әскери көмектің қысқаруына әкеліп соғуы мүмкін бе?
- Біз тәуелсіздігімізді қорғаймыз және өз территорияларымызды басқыншылардан азат ету жауапкершілігімізді түсінеміз. Әріптестерге келетін болсақ, біз олармен ынтымақтасамыз, олар бізге көп көмек көрсетеді. Нақты жоспарлар туралы айтқанда, олардың жабық, құпия екенін айтамыз, егер біреу «Аса құпия» деген мөрі бар жоспарлар кімге болса да ашылады деп ойласа, қателеседі. Әлемнің еш жерінде мұндай нәрсе жоқ. Жалпы сұрақтар - иә, бірақ нақты жоспарлар - жоқ, олар құпия болуы керек. Бұл арамыздағы сенім мен ынтымақтастықтың жоқтығын білдірмейді. Бәрі басқаша. Әскерде әрекет етудің бірнеше нұсқасы бар және олардың қайсысы белгілі бір операция үшін қолданылатыны көптеген факторларға байланысты. Біреу операцияның орнын білемін десе, өтірік айтады.
Жазға дейін қарсы шабуыл күтілуде ме?
– Мен «қарсы шабуыл» дегенді қолданбаймын. Оның орнына мен 2014 жылдың ақпан айынан бері қолданылып келе жатқан «әскери әрекет» терминін қолданамын. Әскерилер не істеу керектігін жақсы біледі. Олар кәсіби мамандар және біздің армияның шайқасқа дайын екенін бүкіл әлемге дәлелдеді. Оның үстіне, біз жауды күтпеген жерден соққылаймыз. Бұл жолы да солай болады деп ойлаймын.
Яғни, жақын арада қарсы шабуыл күтуге бола ма?
– «Ең жақын уақыт» ұғымы әркім үшін әртүрлі. Кейбіреулер үшін бұл бір-екі күн, біреулер үшін апта немесе ай. Ең бастысы - нәтиже. Біз өз территорияларымызды босатуымыз керек. Әрекеттер барлық факторларды ескере отырып, қажетті уақытта басталады. Ертерек және кеш емес, дәл уақытында.
Украина армиясының жауынгерлік қимылдары қыста емес, көктем мен жазда белсендірек болатынын жиі естисіз...
– Қысқа қарай біз соғысты толығымен аяқтағымыз келеді...
— Соғыс Украинаның аумақтық тұтастығын толық қалпына келтірумен, атап айтқанда Қырымды азат етумен аяқтала ма?
— Біздің ортақ жоспарымыз бар — бізге шабуыл жасаған лаңкестерден барлық аумақтарымызды азат ету. Жалғыз сұрақ - уақыт. Бір немесе бірнеше операцияның орындалуы көптеген жағдайларға байланысты. Уақытпен шектелмейміз, қанша қажет болса, сонша күресеміз.
— Бірнеше күн бұрын Кремльге ұшқышсыз ұшақтар шабуыл жасады, Ресей бұған Украинаны айыптады. Сіз бұл айыптауларға қалай жауап берер едіңіз? Бұл Украинаға, соның ішінде ядролық қаруды қолдануға қарсы қатаң шабуылдарға негіз бола ала ма? Сондай-ақ, Ресей қарулы күштерінің Украинаға шабуыл жасау үшін ирандық ұшқышсыз ұшақтарды пайдалануы туралы не айта аласыз?
— Ешкім Ресейге соғыс ашпағанын, 2014 жылы бізге қарсы соғыс ашқанын баса айтқым келеді. Біз ешкімге шабуыл жасаған жоқпыз, керісінше, 1991 жылы халықаралық құжаттарда бекітілген жеріміз бен аумақтарымызға шабуыл жасалды. Біреу өз елінің болашақ күйреуі үшін біреуді кінәлағысы келсе, бұл біздікі емес, олардың мәселесі.
Олар кез келген нәрсені істей алады. Егер олар ядролық қаруды қолданса, бүкіл әлемнің реакциясы мүлде басқаша болады.
Ресей мен Иранның ұшқышсыз ұшақтар мәселесіндегі ынтымақтастығына келсек, бұл дүниежүзілік қауымдастықтың мәселесі. Иран 1979 жылдан бері санкцияларға ұшырады және егер санкциялар кезінде ол әлемнің жетекші өндірушілерінің құрамдас бөліктерін пайдалана отырып, ұшқышсыз ұшақтар шығара алатын болса, кім сұрақтар қоюы керек және оларға кім жауап беруі керек? Біз қосарланған стандарттар болмайтынын және барлық елдер халықаралық ережелерді ерекшеліксіз ұстанғанын қалаймыз.
— Беларусь аумағынан шабуылдар күтесіз бе? Лукашенконың соңғы күндердегі мәлімдемелері бұрын жарияланған мәлімдемелерден өзгеше екенін атап өтуге болады.
— Лукашенко Кремльдің кепілі және өте қиын жағдайда. Ресей Лукашкадан Украинаға шабуыл жасауды талап етеді деп ойламаймыз. Лукашенко мен оның әскері мұның қалай аяқталатынын жақсы біледі. Өйткені Беларусьте ішкі қарсылық болады. Естеріңізге сала кеткім келеді, Украина аумағында біздің еліміз үшін күресіп жатқан белорус патриоттары көп. Егер біреу Лукашенко бұйрық береді және ол орындалады деп ойласа, қателеседі.
— Бірақ Беларусьтегі ұшқышсыз ұшақтарды қолданатын үш айлық жаттығулар ше?
— Қазір біз Беларусь аумағынан шабуыл қаупін көріп тұрған жоқпыз. Ертең не болатынын көреміз.
