Украина Қарулы күштерінің бас қолбасшысы Валерий Залужный газетке көлемді сұхбат берді. The Economist 3 желтоқсан, 2022 жыл. Ол соғыс туралы өзінің жеке көзқарасынан бастады.
Валерий Залужный: Біз үшін, әскерилер үшін соғыс 2014 жылы басталды. Мен үшін 2014 жылдың шілдесінде. Ал мен 2014 жылы соғыстың қандай болғанын білмедім.
Мен көп кітап оқыдым, барлық академияларды алтын медальмен бітірдім, теориялық тұрғыдан бәрін түсіндім, бірақ шын мәнінде соғыстың не екенін түсінбедім. Бірақ соғыстың сегіз жылында, яғни 2022 жылға қарай мен де, мен сияқтылар да мұның бәрін жақсы түсіндік.
Кең ауқымды агрессия басталған кезде біз тек 2014 жылы алған білімімізді ғана емес, сол уақыттан бері жинаған дағдыларымыз бен тәжірибемізді де іске асыру болды. Бізде болған және дін ретінде мойындаған ең маңызды тәжірибе - орыстарды және кез келген басқа жауларды өлтіру керек, жай ғана өлтіру керек, ең бастысы - мұны істеуден қорықпау. Ал біз осылай істейміз.
24 ақпанда болғанның бәрі масштабтың ұлғаюы болды. Оған дейін бізде 403 шақырымдық майдан, 232 бекініс болған. Ал 24 ақпанға қарай бұл майдан 2 шақырымға дейін өсті. Ал біз салыстырмалы түрде шағын күш едік, бірақ соғысқа аттандық. Әрине, күшіміз жетпейтінін түсіндік. Біздің міндетіміз - ілгерілеуді тоқтату үшін дәстүрлі емес тактиканы қолданатындай етіп, біздің аз күштерімізді тарату болды.
Экономист: Сізді командир ретінде ерекшелендіретін не?
В.З.: Кеңес әскері бір ұғымды құптап, жүзеге асырды: командир. Бірақ командир болу мен басшы болу бір нәрсе емес. Суровикин мырзаға [Украинадағы орыс әскерлерінің қолбасшысы] үлкен құрметпен қарасаңыз, ол Петров заманындағы кәдімгі Петровиялық қолбасшы, айталық держиморд [Гогольдің «Ревизорындағы» қатыгез маркетолог.
Сіз оған қарап, не жұмыс істеп жатқаныңызды, не пизда екеніңізді түсінесіз. Оның жұмыс істемейтінін біз баяғыда түсіндік. Мұны біз 2014 жылы 21 жастағы лейтенант 50-60 жас аралығындағы ер-азаматтарды басқаруға келгенде ерекше түсіндік. Әрине, бізде жұдырықпен және бицепспен тәртіпті сақтауға тырысқан держимордтарымыз болды, бірақ бұл Украина армиясында 100% жұмыс істемейді ... Сіз әрқашан қалыпты бола аласыз. Қалыпты болу - кез келген жағдайда адам болып қалу, бұл ең бастысы. Адам болып қала бер, көшбасшы бол. Ақылды болу, күштірек болу, талантты болу, содан кейін адамдарды басқаруға тырысу. Бұл мен ұстанатын дін.
Т.Е.: Бұл офицерлеріңізді тыңдап, олардың бастамасын көтермелейсіз бе?
В.З.: Мен өз генералдарыма сенемін. Соғыс басталғалы оның онын жұмыстан шығарып жібердім, себебі олар талапқа сай емес. Тағы біреуі өзін атып тастады. Мен Сырскийге сенемін [Украина Қарулы Күштері Құрлық әскерлерінің қолбасшысы генерал Александр Сырский]. Маған басқа бригада керек десе, шынымен де басқа бригада керек. Мен, әрине, мұнда ең ақылдымын деп ойламаймын. Мен тыңдауым керек, мен жерде жатқандарды тыңдаймын. Өйткені бастама сонда.
Т.Е.: Әскери істерде сіз кімге үлгі аласыз?
В.З.: Басыңды солға бұр. Мұнда марқұм Геннадий Петрович Воробьевтің [2009 жылдан 2014 жылға дейін Украина Құрлық әскерлерінің қолбасшысы] портреті бар. Ол әскерде үлкен құрметке ие болған адам. Неліктен ол менде бар? Мен сабырлы кезде, жақсы болған кезде, бұл фото әдетте бетін төмен түсіреді, маған қараудың қажеті жоқ. Мен бір нәрсеге күмәндансам, мен оны тігінен қоямын. Мен артыма бұрылып, Геннадий Воробьевтің мұндай жағдайда қалай әрекет ететінін түсінуге тырысамын. Ол табысты адам. Бұл бәріне көмектескендіктен оңай болмаған адам. Барлығына. Ол Қарулы Күштердегі барлық адамдарды, олардың әйелдерін, балаларын, жиендерін және т.б. Оған қиын болды, бірақ ол бұл ауыр жүкті өз мойнына алып, көтерді. Міне, осындай мысал.
TE: Фотосурет қазір тік.
В.З.: Иә, күмән көп.
Т.Е.: Қандай?
В.З.: Біз ең бастысы бұл жаудан қорықпау екенін бірқатар операциялар арқылы түсіндік. Онымен күресуге болады, оны бүгін, осында және қазір күресу керек. Ешбір жағдайда оны ертеңге қалдырмаңыз, өйткені проблемалар болады. Мұны істеу үшін ресурстар қажет. Орыстар сияқты, біз бір нәрсені жоспарлағанда, оны жүзеге асыру үшін ресурстарымыз болуы керек. Сонда сіздің ұстанымыңыз дұрыс болса және дұрыс шешім қабылдасаңыз, дұрыс нәтижеге сене аласыз.
Орыстар өз ресурстарын бұрыннан жинақтап келеді. Менің есептеуім бойынша, олар үш жарым-төрт жыл бойы оларды қарқынды түрде арттырды: адамдар, техника, оқ-дәрілер. Менің ойымша, олардың мақсаттарына жету үшін үш айлық ресурстары болды. Олардың бұл ресурстарды сарқып, еш нәтижеге қол жеткізбей, әлеуетін ысырап етулері олардың ұстанымының қате таңдалғанын көрсетеді. Енді олар бұл жағдайдан қалай шығу керектігін тағы да ойластыруы керек.
Олар Киевті алмақ болды. Әскери тұрғыдан алғанда, бұл дұрыс шешім - мақсатына жетудің ең оңай жолы болды. Мен де солай істейтін едім. Мен Герасимовты [Ресей Қарулы Күштерінің басшысы] жақсы білемін (әрине жеке емес). Оның басқа амалы қалмады. Ол қалдырған ресурстарын сақтау үшін Донбасқа шоғырланды. Бүгінде Донбастағы жағдай оңай емес. Бірақ стратегиялық тұрғыдан алғанда, бұл Ресей армиясы үшін ұтыс емес.
Сондықтан, олар [соғыс қимылдарын] тоқтатудың және кез келген жолмен үзіліс алудың жолдарын іздейді: бейбіт тұрғындарды атқылау, әйелдеріміз бен балаларымызды мұздату арқылы. Бұл оларға бір қарапайым себеппен қажет: олар өз мақсаттарын орындауды жалғастыру үшін ресурстарды жинауға және жаңа әлеуетті құруға уақыт қажет.
Бірақ сонымен бірге олар басқа тапсырманы орындауда, олар бізді қайта топтастыруға және өз бетімізше соққыға салуға жол бермеу үшін қолдан келгеннің бәрін жасауда. Сондықтан сіз 1500 шақырымдық майдан шебінде ұрыс жүріп жатқанын көресіз. Кейбіреулері күштірек, кейбіреулері азырақ, бірақ олар біздің әскерлерімізді қайта топтастыруға жол бермеу үшін байланыстырады. Олардың қазір қызу күресіп жатқаны, әрине, өте жаман. Бірақ бұл стратегиялық мәселенің шешімі емес. Бұл Украинаның Қарулы Күштерін шаршатады.
Сондықтан, Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегідей, мен бұған күмәнданбаймын, сірә, Оралдан тыс жерде жаңа ресурстар дайындалуда. Олар 100% дайындайды.
Оқ-дәрі дайындалуда, өте жақсы емес, бірақ бәрібір. Бұл екі жылда бітімге келу мүмкін ресурстар болмайды. Олар нашар болады және жауынгерлік әлеуеті өте, өте төмен болады, тіпті егер олар Жуков сияқты зеңбіректерді азықтандыру үшін армияға миллиондаған адамды жіберсе де, ол бәрібір жеңді. қалаған нәтиже емес.
Сондықтан, алдымызда тұрған келесі мәселе, ең алдымен, осы сызықты ұстанып, бұдан былай тұғырды жоғалтпау. Бұл өте маңызды. Өйткені мен оны босатып алу сәтсіздікке ұшыраудан он-он бес есе қиын екенін білемін. Сондықтан біздің ендігі міндетіміз – кідіріс. Біздің міндетіміз – серіктестеріміздің көмегімен ол жерде не болып жатқанын, қай жерде дайындалып жатқанын өте анық бақылау. Бұл біздің стратегиялық міндетіміз.
Біздің екінші стратегиялық міндетіміз – ақпан айында басталуы мүмкін осы соғысқа дайындалу. Жаңа күштер мен резервтермен соғысуға қабілетті болу. Біздің әскерлер қазір шайқаста байланып қалды, қансырап жатыр. Олар командирлердің ерлігінің, қаһармандығының, жағдайды бақылауда ұстай білуінің арқасында ғана қансырап, шыдап тұр.
Біз үшін екінші, өте маңызды стратегиялық міндет – ақпанда, ең жақсы жағдайда наурызда, ең нашар жағдайда қаңтардың аяғында болуы мүмкін резервтерді құру және соғысқа дайындық. Ол Донбасстан емес, Киев бағытында, белорус жағынан басталуы мүмкін, мен оңтүстік бағытты да жоққа шығармаймын.
Сондықтан, алдымызда тұрған келесі мәселе, ең алдымен, осы сызықты ұстанып, бұдан былай тұғырды жоғалтпау. Бұл өте маңызды. Өйткені мен оны босатып алу сәтсіздікке ұшыраудан он-он бес есе қиын екенін білемін. Сондықтан біздің ендігі міндетіміз – кідіріс. Біздің міндетіміз – серіктестеріміздің көмегімен ол жерде не болып жатқанын, қай жерде дайындалып жатқанын өте анық бақылау. Бұл біздің стратегиялық міндетіміз.
Біздің екінші стратегиялық міндетіміз – ақпан айында басталуы мүмкін осы соғысқа дайындалу. Жаңа күштер мен резервтермен соғысуға қабілетті болу. Біздің әскерлер қазір шайқаста байланып қалды, қансырап жатыр. Олар командирлердің ерлігінің, қаһармандығының, жағдайды бақылауда ұстай білуінің арқасында ғана қансырап, шыдап тұр.
Біз үшін екінші, өте маңызды стратегиялық міндет – ақпанда, ең жақсы жағдайда наурызда, ең нашар жағдайда қаңтардың аяғында болуы мүмкін резервтерді құру және соғысқа дайындық. Ол Донбасстан емес, Киев бағытында, белорус жағынан басталуы мүмкін, мен оңтүстік бағытты да жоққа шығармаймын.
Біз барлық есептеулерді жасадық - бізге қанша танк, артиллерия және т.б. керек. Дәл қазір барлығы осыған назар аударуы керек. Мені окоптағы сарбаздар үшін кешіріңіз, бірақ енді келесі жылы басталуы мүмкін ұзақ және қиын шайқастар үшін ресурстарды құруға назар аудару маңыздырақ. Мен бұл туралы Миллимен [Американың ең жақсы жауынгері] сөйлесетін боламын [бүгін кейінірек].
Мен оған оның құнын, қанша тұратынын айтамын. Егер алмасақ, әрине, соңына дейін күресеміз. Бірақ, бір кино кейіпкері айтқандай, «Мен оның салдарына кепілдік бере алмаймын». Оның салдарын болжау қиын емес. Бұл біздің істеуіміз керек.
Сондай-ақ біз үшін үшінші, өте маңызды міндет, үшінші стратегиялық міндет бар, ол, өкінішке орай, біріншімен (шекараларды және позицияларды сақтау) және екіншісімен (ресурстарды жинақтау) байланысты. Бұл зымыранға қарсы қорғаныс және әуе шабуылына қарсы қорғаныс. Менің жеке пікірім бойынша, мен энергетика саласының маманы емеспін, бірақ менің ойымша, біз өзіміздің шекарамызда тұрған сияқтымын. Біз жұқа сызықта теңдестіреміз. Ал [энергетикалық жүйе] бұзылса... солдаттардың әйелдері мен балалары тоңа бастайды. Және мұндай сценарий мүмкін. Жекпе-жек қандай көңіл-күйде болады, елестете аласыз ба? Сусыз, жарықсыз және жылусыз соғысты жалғастыру үшін резервтерді дайындау туралы айтуға болады ма?
Т.Е.: Мобилизацияның кезекті толқынын жүргізу қажет пе?
В.З.: Біз қазірдің өзінде оны сол күйінде ұстап отырмыз. Бізде адамдар жеткілікті және менде бар нәрсені анық көремін. Менде жеткілікті. Маған тағы жүздеген мың қажет емес.
Бізге танктер керек, БМП, бронетранспортерлер керек. Ал бізге оқ-дәрі керек. Есіңізде болсын, мен қазір F-16 жойғыш ұшақтары туралы айтып отырған жоқпын.
Т.Е.: Ресей күштері Hymars [американдық көптеген зымырандық жүйелер] бейімделді ме?
В.З.: Иә. Олар «Хигмарлар» жете алмайтын қашықтыққа көшті, ал бізде бұдан артық алыс қашықтық жоқ
Т.Е.: Әуе қорғанысы туралы айта аламыз ба?
В.З.: Қазір бізде 0,76 қатынас бар. Ресейліктер шабуылдарын жоспарлағанда осы тиімділік коэффициентін 0,76 пайдаланады. Бұл 76 зымыранның орнына 100-ін ұшырып, 24-і ұшып өтіп, нысанаға жетеді деген сөз. Ал екі зымыран электр станциясымен не істеп жатыр? Ол екі жыл жұмыс істемейді. Сондықтан оны (әуе қорғанысы жүйесі) кеңейту керек.
НАТО мамандары барлығын, бүге-шігесіне дейін біледі. Есептер жасалды, Құдайға шүкір бәрі бір жерден екінші жерге көшті. Бізде қазірдің өзінде бірнеше Насамдар [Норвегиялық-американдық әуе қорғаныс жүйелері] бар. Жетпейді, бірақ бар. «Ирис-Т» [неміс зениттік-зымырандық жүйесі] қазірдің өзінде қызмет етуде. Жетпейді, бірақ бар. Тек оларды көбейту керек. Бізге ондай жүйелер қажет.
Т.Е.: Сіздің одақтастарыңыз сізді Қырымға шабуыл жасаудан ұстап тұр ма?
В.З.: Олар кедергі жасай ма, жоқ па деген сұраққа жауап бере алмаймын. Мен жай ғана фактілерді айтып отырмын. Қырым шекарасына жету үшін қазіргі уақытта Мелитопольге дейін 84 шақырым қашықтықты еңсеруіміз керек. Айтпақшы, бұл бізге жетеді, өйткені Мелитополь бізге құрлық дәлізін толығымен өрт бақылауын береді, өйткені Мелитопольден біз қазірдің өзінде Қырым Истмусын, сол «хаймарлардан» және т.б. Мен мұны саған не үшін айтып отырмын? Өйткені бұл менің ресурстар туралы бұрынғы ойыма оралады. Мен берілген тапсырмаға сүйене отырып, жауынгерлік қабілетті қалыптастыру үшін қандай ресурс қажет екенін есептей аламын.
Біз Бірінші дүниежүзілік соғыстың ауқымы туралы айтып отырмыз... Маған Энтони Радакин [Ұлыбританияның ең ұлы солдаты] осылай деді. Бірінші дүниежүзілік соғыста британдық армия миллиондаған снаряд атқанын айтқанымда, маған: «Біз Еуропадан айырыламыз. Егер сіз сонша снаряд атсаңыз, бізде өмір сүретін ештеңе болмайды.'' «50 мың снаряд аласыз» дегенде, ақша санап жатқандар есінен танып қалады. Ең үлкен мәселе - олардың шынымен жоқтығы.
Осы ресурстармен мен жаңа ірі операцияларды жасай алмаймын, бірақ біз қазір бірінде жұмыс істеп жатырмыз. Ол жолда келе жатыр, бірақ сен оны әлі көрмейсің. Біз раковиналарды әлдеқайда аз пайдаланамыз.
Мен бұл жауды жеңе алатынымды білемін. Бірақ маған ресурстар керек. Маған 300 танк, 600-700 БМП, 500 гаубица керек. Сонда 23 ақпанда межеге жетуге әбден болады деп ойлаймын. Бірақ екі бригадамен олай істей алмаймын. Мен алғанымды аламын, бірақ бұл маған қажеттен аз. Маннергейм фин солдаттарына сөйлегеніндей, украиндық жауынгерлерге сөйлейтін уақыт әлі жеткен жоқ. Біз әлдеқайда үлкен аумақты азат ете аламыз және босатуға тиіспіз.
Т.Е.: Ресейдегі жұмылдыруды қалай бағалайсыз?
В.З.: Ресейдің мобилизациясы жұмыс істеді. Олардың проблемалары соншалықты ауыр, бұл адамдар соғыспайды деген дұрыс емес. Олар болады. Патша оларға жекпе-жекке шығуды бұйырады, олар соғысуға барады. Мен екі шешен соғысының тарихын зерттедім - бәрі бірдей болды. Олар жақсы жабдықталмаған болуы мүмкін, бірақ олар біз үшін әлі де проблема болып табылады. Біздің есептеуімізше, оларда 1,2-1,5 миллион адам резерві бар... Орыстар 200 мыңға жуық жаңа жауынгер дайындап жатыр. Олардың тағы да Киевке баратынына күмәнім жоқ.
